بررسی اهمیت و ابعاد فرمان جهاد تبیین رهبر انقلاب، خطاب به جوانان
ایجاد اعتقاد عمومی
از مهم‌ترین رویکردها و شیوه‌های حرکت انقلاب اسلامی تبیین است: «در مبارزات اسلامی، در همه حال تبیین خیلی اهمیت دارد.» ۱۳۸۷/۰۲/۱۴«کار انقلاب از اساس با تبیین، روشنگری، بیان منطقی، مستدل و دور از جنجال بود.» ۱۳۹۰/۰۴/۱۳ این در حالی است که «تفکر مارکسیستی آن روز اعتقاد به تبیین نداشتند؛ میگفتند مبارزه یک سنت است، تحقق خواهد یافت؛ چه بگوئید، چه نگوئید.» ۱۳۸۷/۰۲/۱۴ لذا «جزو راهبردهای اساسی کار ما از اول، مسئله تبیین بوده است.» ۱۳۹۰/۰۴/۱۳ و برهمین اساس هم تفکر انقلابی رواج پیدا کرد: «بدون تبیین و تبیین بلیغ، قطعا هیچ فکری و هیچ اندیشه متقنی، توفیق رواج و اعتقاد عمومی را پیدا نخواهد کرد.» ۱۳۸۹/۰۴/۱۴
از جهت عقبه ی دینی و اعتقادی هم اصل دعوتِ صدر اسلام بر پایه تبیین استوار بود: «تبیین، بیان، مهم‌ترین وظیفه پیغمبران است. دشمنان پیغمبران از جهل‌ها و پرده‌پوشی‌ها استفاده میکنند.» ۱۳۹۵/۰۲/۱۶ تبیین حقایق در سیره علوی نمود پررنگی داشت: «شما خطبه های نهج‌البلاغه را نگاه کنید، بسیاری از آنها تبیین واقعیاتی است که در جامعه آن روز وجود داشته.» ۱۳۹۵/۰۶/۳۰ ومبنای مهم قیام حسینی نیز تبیین بود: «امام حسین را فقط به جنگ روز عاشورا نباید شناخت؛ آن یک بخش از جهاد امام حسین است. به تبیین او، امر به معروف او، نهی از منکر او، توضیح مسائل گوناگون در منی و عرفات، خطاب به علما و نخبگان باید شناخت.» ۱۳۸۸/۰۵/۰۵ بنابراین «جهاد فقط شمشیر گرفتن و جنگ کردن در میدان قتال نیست؛ جهاد شامل جهاد فکری، جهاد عملی، جهاد تبیینی و تبلیغی و جهاد مالی است.» ۱۳۹۵/۰۲/۲۹
نکته کلیدی اینکه اگر تبیین نباشد، فرصت برای اغواگری و گمراه‌سازی مردم توسط دشمن در عرصه‌های مختلف باز خواهد شد که تولید گروهک داعش یکی از نمونه‌های این مسئله در سالهای اخیر است: «امروز به خاطر اینکه فریضه تبیین را ما درست انجام ندادیم، یک عده‌ای دچار گمراهی‌اند و به خیال اینکه برای اسلام دارند کار میکنند، علیه اسلام دارند کار میکنند… به جای دشمن، اینها دارند با مسلمانها میجنگند.» ۱۳۹۵/۰۲/۲۹
تبیین باید هنرمندانه باشد!
«خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود.» ۱۴۰۰/۰۷/۰۵ مهم‌ترین موضوعات و پدیده‌هایی که تببین درباره آن اهمیت دارد و «آن چیزی که امروز پیش پای ملت ما است، عبارت است از تبیین معارف انقلاب اسلامی.» ۱۳۹۷/۱۲/۰۷ سکوت در قبال تحریفِ حقایق انقلاب جایز نیست: «امروز همه افراد مسئولند و اگر دیدند حقایق و محکمات اسلام و انقلاب مورد تحریف قرار میگیرد، وظیفه دارند تبیین کنند؛ نباید سکوت کنند.» ۱۳۸۰/۰۳/۱۴
همچنین مسائل جاری کشور باید برای مردم تبیین شود، که یکی از وظایف مهم دانشجویان همین است: «حرف‌ها و نظرات خود را بگویید؛ در مسائل مهم کشور؛ در مسئله اقتصاد مقاومتی تبیین کنید، در مسئله پیشرفت علمی در مسئله ارتباط با آمریکا [تبیین کنید]؛ برای خیلی‌ها روشن نیست.» ۱۳۹۵/۰۴/۱۲ از دیگر مسائل مهم کشور «مسئله سبک زندگی اسلامی ایرانی که ما مطرح کردیم، خب این درخور بررسی است، این را تبیین کنید، هم خودتان عملا و هم تبیینی. مسئله فرهنگ، یکی از مسائل مهم است، این را تبیین کنید.» ۱۳۹۵/۰۴/۱۲
البته در عرصه جهادِ تبیین «توجه به نیازهای روز و نوآوری در ادبیات و روش‌ها بگونه‌ای که بر جان و دل مخاطبان بنشیند،» ۱۳۹۷/۰۵/۲۸ از شرایط لازم است و باید از ظرفیت هنر، مانند مداحی و شعر بهره برد: «اهداف انقلاب را با دید روشن، با فکر باز، با اندیشه عمیق، در شعر بگنجانید و آن را با صدای خوش، با لحن خوش، با شیوه‌های هنری در جلسه [مداحی] القا کنید.» ۱۳۹۷/۱۲/۰۷
راه‌های بصیرت‌افزایی و گفتمان‌سازی
دانشجویان و نسل جوان برای انجام وظیفه تبیین ابزارهای مختلفی دارند: «همین نشریّات دانشجویی چیز خوبی است… این استدلالهای انقلابی شما را منتشر بکنند تا مردم اینها را بخوانند.» ۱۳۹۵/۰۴/۱۲ یکی دیگر از راه‌ها این است که «در سخنرانی‌های قبل از خطبه های نمازجمعه یک برنامه‌ریزی بکنند، دانشجوهایی که اهل حرف زدن هستند، از طرف جمع پشتیبانی بشوند، کمک بشوند، متنهای خوبی تهیّه کنند، بروند در نماز جمعه [بخوانند].» ۱۳۹۵/۰۴/۱۲ «مسئله نماز جمعه و امثال اینها، گفتمان درست میکند، اینها فکر و مطالبه ی عمومی ایجاد میکند و این خیلی باارزش است،» ۱۳۹۵/۰۴/۱۲ فضای مجازی از دیگر بسترهای تبیین و بصیرت‌افزایی است: «پاسخ به اشکالات را، پاسخ به ابهام‌آفرینی‌ها را در این فضا با استفاده از این امکان منتشر کنید و میتوانید در این زمینه به معنای واقعی کلمه جهاد کنید.» ۱۴۰۰/۰۷/۰۵
دوری از بداخلاقی و اختلاف
اما تبیین الزاماتی هم دارد که رعایت آنها شرط اثربخشی سخن حق است: «اصل قطعی در این باب این است که بایستی از شیوه اخلاقی در این کار پیروی کرد.»۱۴۰۰/۰۷/۰۵ تبیین نیازمند آگاهی و عقلانیت است: «جوانهای ما امروز بحمدالله مجهزند؛ مجهز به فکر، مجهز به عقلانیت، مجهز به آگاهی‌های فراوان، و میتوانند در این زمینه‌ها خیلی تلاش کنند. خودتان را آماده کنید، این تجهیزات را در خودتان افزایش بدهید.» ۱۴۰۰/۰۷/۰۵ و تبیین حقایق با هیاهو به دست نمی‌آید: «تبیین را اساس کار بدانید. بنده میبینم گاهی اوقات یک جماعتی، یک افرادی، جوانهای احتمالا صالح و مومنی با یک کسی مخالفند یا با یک جلسه‌ای مخالفند، بنا میکنند هیاهو کردن و جنجال کردن و شعار دادن؛ بنده با این کارها موافق نیستم… هیچ فایده‌ای ندارد. فایده در تبیین است.»۱۳۹۵/۰۳/۰۳ در حقیقت آنجایی که کار به دعوا وهیاهو، بیانجامد جایی برای تبیین نیست: «آن شکلی که در آن فتنه به وجود بیاید، دعوا به وجود بیاید، آن شکل مطلوب نیست. آن شکلی که برای مردم آگاهی به وجود بیاید، برای مسئولین تنبه به راه‌حل‌ها به وجود بیاید، آن شکل بسیار مطلوب است.» ۱۳۹۴/۱۲/۲۰
وظیفه‌ای که بر دوش مسئولان است…
البته مسئولین و مدیران کشور هم وظیفه تبیینی دارند. ممکن است مردم در قبال برخی تصمیمات مسئولین و سیاستها دچار ابهام شوند «باطن این تصمیم را، یا استدلال بر این تصمیم را نمیدانند؛ چون نمیدانند، معترض میشوند. خیلی خب، برای آنها تبیین کنید؛ بعضی از چیزها هست که باید تبیین بشود و گفته بشود.» ۱۴۰۰/۰۴/۰۷ کارگزاران نظام باید به دور از هرگونه رویکرد خصمانه‌ای در قبال اعتراضات و شبهات، پاسخگویی با رویکرد تبیین را در دستور کار خود قرار دهند: «راه تبیین هم همین است که در جلسات عمومی با مردم، بیان کنید، روشن کنید؛ سوالات را مطرح کنند، شما جواب بدهید، اینها تبیین میشود؛ در رسانه‌ها هم پخش شود.» ۱۳۹۰/۰۶/۰۶
همه باید در میدان تبیین حرکت کنیم…
«بدون تبیین حقیقت، افکار عمومی در ظلمت و فضای غبارآلود باقی خواهد ماند و دشمن سوء استفاده خواهد کرد.» ۱۳۸۲/۰۴/۰۷و «اگر کسی بتواند حقایق را در چشم مردم تحریف کند، یعنی در واقع عمل و بازو و اراده مردم را به سمت گمراهی کشانده است.» ۱۳۸۰/۰۳/۱۴همان‌گونه که گفته شد «تبیین اساس کار ما است. ما با ذهنها و دلها مواجهیم؛ باید دلها قانع بشود. اگر دلها قانع نشد، بدنها به راه نمی‌افتد.» ۱۳۹۵/۰۴/۱۲ بنابراین «امروز همه ما بایستی در میدان تبیین حرکت بکنیم.» ۱۴۰۰/۰۷/۰۵
